Anket şirketi AREDA Survey’in Cumhurdiğernlığı tercihlerindeki ikinci tur anketi duyuruldu. Anket neticesine göre, Cumhur İttifakı adayı Recep Tayyip Ertabiatn yüzde 52,4; Millet İttifakı adayı Kemal Kılıçdaroğlu yüzde 47,6 oy seviyesine sahip oldu. AREDA bu çalışmayı, ‘Areda Survey’in Profil Bazlı Dijital Paneli’ üstünden 20-21 Mayıs 2023 tarihlerinde 10 bin 491 şahıs ile görüşerek gerçekleştirdiğini açıkladı. Seçimler evvel anket sunan çoğu şirketin vardığı neticelerda yanıldığını gördük. Sizce bu yanılmanın gerisinde yatan namacıyla nedir? Mevcut sonuca kısmen yaklaşan ve ‘isabetli’ olarak kabul edilebilecek şirketler neyi doğru yaptılar? OPTİMAR: Kemal Kılıçdaroğlu’nu noktası virgülüne doğru ön görü ettik. Recep Tayyip Ertabiatn’da da kısmi bir sapmamız oldu. Milletvekilliği seçiminde de gene kısmi bir sapmayla projeksiyonumuz tuttu. Şirket olarak 2018 tercihlerinde de benzer bir tablo iddia ettik. Gerçek sonuca yakın ön görüler meydana koyabilmek objektif ve bütün ismimlarında iyi denetlenmiş bir çalışmayla yapabilir. Araştırmanın doğru uygulanabilmesi amacıyla çoğu etkenin bir araya gelmesi lüzumiyor. Öncelikli olarak peşin neticela yola çıkmamak lüzumiyor. Bu biçimde hareket gösterdiğineizde baştan yanılmış oluyorsunuz. Sahayı iyi tarifek ve numuneylemi doğru bir biçimde meydana getirmek son derece ehemmiyetli bir husus. Yanılan anket çalışmalarının numuneylemlerinde ve analizlerinde sorun bulunduğuna inanıyorum. Fakat birtakımlarının sahada inceleme yapıp yapmadığından bile kaygılıyim. Bu hususta inceleme sektörünün bir kontrol mekanizmasına bağlanması ve algı idaresinde kullanılmasının önüne geçilmesi lüzumliliğini gene belirtmek istiyorum. Mudurumafet, toplumu doğru okuyamadığı amacıyla yanıldı. Mudurumafet adayının değiştiği senaryolarda da bundan çok değişik bir netice elde edilemeyecek. Çünkü mudurumafet başından beri sahaya aykırı ismimlar attı. Bir evvelceki seçimde Ertabiatn’ın karşısındaki adayların oy miktarlarını toplarsanız yüzde 47’lik bir oy seviyesine ulaşılıyor. Yine ondan evvelceki seçimlerde de benzer bir netice var. Fakat Kılıçdaroğlu bu tür bir oy seviyesine varamadı yani mudurumafeti bile konsolide edemediler. Bence mudurumafetin artıkki yarışlarda kazanma olsılığı olması amacıyla kendini kontrol etmesi, nasıl bir politika izlemesi lüzumliliğini bilmesi ve yol ortaklarıy ile alakalı yeni bir alternatif oluşturması lüzumiyor. GENAR: Bu noktada evvelcelikle ttesirklerinda yanılan firmaları iki gruba aynehir lüzumiyor. Birincisi seçimlik inceleme firmaları. Hata yapan firmalar içersinde müzakere edilebilecek ve namacıyla hatalı neticelere vardığı sorgulanabilecek bir iki firma bulunduğuna inanıyorum. Onlar dışındakileri dşayetlendirilmeye bile lüzum duymuyorum. Bu tür seçimlik firmalar birkaç seçim devresininde meydana çıkıp algılara hitap eden anketler yayınlayıp ortadan kayboluyor. Biz neticeleri doğruya en yakın ön görü eden birkaç firmadan birisiyiz. Bu noktada işinizi düzgün yapmanız ve kurumsal bir yapıya sahip olmanız son derece ehemmiyetli. Hata payımız standart olarak sasenean sayısal dşayetin içersinde. Bu noktada sahayı iyi okumanız ve politikai doğru tahlil etmeniz lüzumiyor. Örnek vermek lüzum görülürse biz bütün incelemelerimızda İYİ Parti’yi yüzde 13 ila 14 üstünde hiçbir vakit görmedik ve bir devre yüzde 7’lere kadar düşen İYİ Parti’nin son incelememızda yüzde 10 oy seviyesine ulaşacağını dşayetlendirdik. MHP’de de aynı biçimde bu devrede yüzde 7’den 10 çıktı. Fakat İYİ Parti’nin 19 ila 21 aralığında verildiğini de gördük. Dhadiyisıyla işini düzgün yapan ve iyi bir kontrol mekanizması meydana getiren firmalar bu noktada doğru sonuca ulaşabilirler. Mudurumafet partilerinin inceleme şirketlerine bilimsel yollarla inceleme yaptırdığını veya bilimsel yollarla oluşturulan incelemeleri kamuoyuyla paylaştığını düşünmüyorum. Seçmenlerde anket firmalarına karşı derin bir kuşku oluştu. Büyük miktarda yanılan ve az evvelce dile getirdiğim seçimlik anket firmaları şimdi seçmenin karşısına çıkıp nasıl ön görülerini paylaşabilecek? Burada oy kullanan seçmeni aldatıyorlar. Bir genç gerçekliği bilmek ister. Bazı anketlerde Kemal Kılıçdaroğlu’nun yüzde 55 ila 60’la kazandığı belirtildi. Mudurumuf çoğu genç buna inandı ve son halde bu gençler derin bir travmaya sürükleniyor. Böyle yaparak kazanmak isteyen insanların hakkının yendiğini düşünüyorum. Toplumun doğru bilgilendirilmesi lazım. Kimse ön yargılardan ve peşin karar sunarak hareket etmemesi lüzumiyor. Sosyolojinin gerçekliğinden kopmamak ve politika bilimini rasyonel çerçevede tutarak hareket etmek lüzumiyor. GEZİCİ: Gezici Araştırma seçim neticelerini en yakın ön görü eden firmalardan birisi oldu. Sadece iki firma tercihlerin ikinci tura kalacağını ifade etti. Bunlardan biri SONAR, öteki de biz Gezici Araştırma. Çalışmamız Muharrem İnce krizi evvel yapıldı. İnce’nin çekilmesi Ertabiatn’a yaradı; Ertabiatn’ın çabuklerinin doğru kabul edilmesini sağlarken, kararsız seçmeni de buna itti. HÜDA PAR’ın olması MHP’yi kuvvetli kıldı. Ak Parti içersindeki milliyetçiler MHP’ye geçti. Hata seviyesimızı yüzde 2 buçuk olarak yayınladık. Türkiye çapında en iyi dördüncü sırada hata seviyesi yüzde 2.1 olarak Gezici Araştırma’ydı. Peki çoğu anket firması namacıyla yanıldı? Birden çok sebebi var. Bunlardan biri telefon üstünden oluşturulan görüşmeler. Şirketler, telefon numaraları üstünden rastlantısal aramalar ile numuneylem seçiliyor ve anketler gerçekleştiriliyor. Bu Türkiye şartlarında emniyetirlik sorunu yaratıyor. Neden bunu tercih ediyor firmalar? Görece daha süratli veri toplama imkânı sağladığı amacıyla. Fakat bu itimat edilir neticeler vermeyebiliyor. Deprem bölgesi hususu ile alakalı yanılan firmaların bu halde değişik etmenler namacıyla oynamış olabilir. Çünkü bölümde nüfus yapısı değişti ve bu durumun numuneylem grubunun tespit edilmesini olumsuz tesirlemiş olabilir. Bir diğer ehemmiyetli bir ayrıntı da şu: Geçmişte MHP Ankara ulusvekili Mevlüt Karakaya TBMM’ye bir yasa öneriyi tanıttı. İktidar bu yasayı bekletti. Biz defalarca bu yasayı destek verdiğimizi belirttik. Bunun sebebi inceleme literaçeşidine, bilime ideal davranmayan firmalar olması gerçeği. Örneğin en çok izlenen bir televizyon uygulamanında bir anketçi çıktı ve dedi ki ‘Telefon anketi de yaptım, yüz yüze hanede de yaptım ve ikisini de karıştırdım.’ Şimdi bu literatüre ideal bir inceleme şekli değil. İkisinin de modelleme numuneylemi ve hata miktarları değişiktir. Bu ikisini birleştiremezsiniz. Buna yalnızca ben karşı çıktım. Bizler anket firmalarını bir odaya bağlı olmasını, hiçbir bilimsel kural, teknik tarifedan inceleme yapılamayacağı gerçeğine bağlı hareket etmelerini istiyoruz. İkinci tura yönelik beklentileriniz neler? Bu beklentilerin altında hangi fikirler yatıyor? Bundan ileri proseste Türk politikainde ne gibi değişimler bekliyorsunuz? OPTİMAR: Seçimlerden evvelce herkes HDP’nin belirleyici olacağını diyordu fakat durumun bu yolla ilerlemeyeceği daha eskiden de belliydi. Ben bu fikirnin epey vakitdır hatalı bulunduğunu her kısımda ifade ettim. Seçimi temel tesirleyecek kitlenin milliyetçiler, ülkücüler ve seküler milliyetçiler olacağına her defasında ilgi çektim. Nitekim İYİ Parti’den Sinan Oğan’a giden oylar bulunduğunu da düşünecek olursak bunu net olarak görebiliyoruz. İYİ Parti’nin de mevcut oy seviyesinın gerçekten hâlâ düşük zira bilhassa CHP listesinde tespit edilen birtakım münakaşalı isimler mudurumuf seçmeni bu isimlerin bulunduğu bölgelerde İYİ Parti’ye yönlendirip bir geçişkenliğe sebep oldu.